De gemeente Utrecht laat de strengere overheidsregels los die gelden voor jongeren tot 27 jaar in de bijstand. Het kabinet werkt aan een plan om de Participatiewet, waar bijstandsgerechtigden onder vallen, te versoepelen. Die maatregelen zouden halverwege 2024 in moeten gaan. De gemeente Utrecht wil daar niet op wachten en gaat het beleid nu al uitvoeren. Vooral omdat ze de positieve effecten ervan zien.
Het indruisen tegen de regels uit de Participatiewet is in dit geval niet helemaal zonder risico volgens Lance op den Camp, eindredacteur Participatiewet bij Wolters Kluwer Schulinck.
De Participatiewet bevat een basis om bij wijze van experiment op onderdelen af te wijken van de Participatiewet. Maar dat mag niet volledig op eigen initiatief door een gemeente. Dit mag alleen als de wetgever daarvoor kaders heeft gesteld in een algemene maatregel van bestuur. Dat is hier niet het geval.
Als de minister het er niet mee eens is, kan de minister een aanwijzing gegeven. De aanwijzing is een opdracht om binnen een termijn de uitvoering alsnog in overeenstemming te brengen met de Participatiewet. In de meest vergaande situatie kan dat ook tot een financiële sanctie leiden.
Aan de andere kant past het beleid van de gemeente Utrecht in het huidige klimaat van de menselijke maat in de Participatiewet. De wetgever heeft een wetsvoorstel in voorbereiding waarin de Participatiewet meer elementen van de menselijke maat gaat bevatten. Zie voor meer informatie hierover: Stand van zaken Participatiewet in balans
De wetgever heeft nog geen toestemming gegeven om daarop – in strijd met de huidige wet – vooruit te lopen.