Als de gemeente fraude vermoedt, dan kan zij hier een onderzoek naar instellen. Bij dit onderzoek kan zij de hulp van een sociaal rechercheur inschakelen. De sociaal rechercheur is een buitengewoon opsporingsambtenaar (BOA) en is bevoegd om onderzoek te doen naar strafbare feiten. De sociaal rechercheur stelt naar aanleiding van de onderzoeksbevindingen een rapportage op voor de gemeente.

Als de sociaal rechercheur zich bezighoudt met de opsporing van strafbare feiten die te maken hebben met bijstandsfraude, dan moet hij/zij u wijzen op uw zwijgrecht als hij/zij hierover vragen aan u stelt. De rechercheur mag u verhoren en observaties verrichten (ook wel ‘posten’ genoemd). Het is niet verplicht dat u een advocaat bij het verhoor hebt, aangezien u nog niet vervolgd wordt. Als er voldoende bewijs is voor een strafbaar feit, dan wordt er een proces-verbaal opgemaakt. Er kan aangifte tegen u worden gedaan bij het Openbaar Ministerie (OM).